Μυκηναϊκός οικισμός στα Πευκάκια / Αρχαία Νήλεια - Arcgaeological Atlas of Thessaly

Τα παλαιότερα ευρήματα που έχουν αποκαλυφθεί στη μαγούλα Πευκάκια, στη μικρή χερσόνησο απέναντι από την αρχαία Δημητριάδα, προς τα βορειοανατολικά, βεβαίωσαν την ύπαρξη ενός οικισμού, που κατοικήθηκε για πρώτη φορά στην 5η και 4η χιλιετία (φάση «κλασικό Διμήνι» της νεολιθικής εποχής και στη φάση «Pαχμάνι», που χρονολογείται στη μετάβαση από την Νεολιθική Εποχή στην Εποχή του Xαλκού) 1. Η μεγάλη ακμή του οικισμού όμως σημειώθηκε στην Εποχή του Χαλκού, όταν ο οικισμός ανέπτυξε εμπορικές επαφές με το βορειοανατολικό Αιγαίο, τις Κυκλάδες και τη νότια ηπειρωτική Ελλάδα 2. Γενικά, στα Πευκάκια παρατηρήθηκε συνεχής κατοίκηση στο χώρο από τη Νεότερη Νεολιθική (5η χιλιετία) έως τον 13ο αι. π.Χ., στο τέλος του οποίου εγκαταλείπεται ο οικισμός. Στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού ο παραθαλάσσιος μυκηναϊκός οικισμός στη θέση Πευκάκια ταυτίστηκε από τον Δ. Θεοχάρη με τη μυκηναϊκή Νήλεια, το προστατευμένο λιμάνι της μυθικής Ιωλκού 3. Η Νήλεια, σύμφωνα με τον μύθο, ιδρύθηκε από τον Νηλέα, τον αδερφό του Πελία και του Αίσονα 4. Από τη μυκηναϊκή πόλη ερευνήθηκαν τέσσερις τυπικές μυκηναϊκές οικίες με λίθινα θεμέλια και πήλινα δάπεδα, εστίες και αποθηκευτικούς χώρους, που χρονολογούνται στον 14ο και 13ο αι. π.Χ. Υπάρχουν δε σαφείς ενδείξεις για εντατικές εξωτερικές σχέσεις με το Αιγαίο. Στη ίδια θέση ερευνήθηκε και ένα νεκροταφείο με τάφους που χρονολογούνται στο τέλος του 15ου και στις αρχές του 14ου αι. π.Χ. 5 Ο χώρος αυτός, που συνδέεται με τη ναυτική παράδοση της περιοχής και διατηρεί ακόμη και σήμερα τον αλιευτικό, ναυπηγοεπισκευαστικό και εμπορικό χαρακτήρα του, είναι δικαιολογημένο να υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να σχετίζεται με το μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας και την κατασκευή της Aργούς, αν δεχθούμε βέβαια ότι οι μύθοι απηχούν κάποιο ιστορικό γεγονός. Επίσης στη θέση Φάρος, στο ανατολικό όριο της χερσονήσου των Πευκακίων, αποκαλύφθηκαν τάφοι και κεραμική των πρωτογεωμετρικών χρόνων. Σύμφωνα με το Στράβωνα, η Νήλεια συνοικίστηκε το 293 π.Χ. στη Δημητριάδα και αποτέλεσε κώμη της 6, μαζί με τις Παγασές και άλλες γειτονικές πόλεις. Η Δημητριάδα κατέλαβε όλη την περιοχή που σήμερα ονομάζεται Πευκάκια-Αλυκές και απετέλεσε ισχυρή πόλη στα ελληνιστικά χρόνια.

Βασιλική Αδρύμη-Σισμάνη,
Δρ. Αρχαιολόγος
Επίτιμη Διευθύντρια ΥΠ.ΠΟ.Τ.