Αθαμανία - Arcgaeological Atlas of Thessaly

Η Αθαμανία οφείλει το όνομά της, στον Αθάμαντα. Σύμφωνα την αναφορά του Απολλόδωρου, ο Αθάμας ήταν γιος του Αιόλου και βασίλευε στον Ορχομενό. Εξαιτίας της οργής της Ήρας σκότωσε το γιο του Λέαρχο, έχασε το θρόνο και εκδιώχθηκε από την πατρίδα
του. Πήρε χρησμό από το μαντείο και αναχώρησε ψάχνοντας για τόπο, όπου θα «ξενισθῇ ὑπὸ ζῴων ἀγρίων». Περιπλανήθηκε για πολύ και τελικά έφθασε σε τόπο όπου λύκοι κατασπάρασσαν πρόβατα. Μόλις τον είδαν, εγκατέλειψαν τη λεία τους και έφυγαν. Εκεί ο Αθάμας ίδρυσε χώρα, την οποία ονόμασε Αθαμαντία από το όνομά του. «Ἀθάμας δὲ ὕστερον διὰ μῆνιν Ἥρας καὶ τῶν ἐξ Ἰνοῦς ἐστερήθη παίδων: αὐτὸς μὲν γὰρ μανεὶς ἐτόξευσε Λέαρχον, Ἰνὼ δὲ Μελικέρτην μεθ᾽ ἑαυτῆς εἰς πέλαγος ἔρριψεν. ἐκπεσὼν δὲ τῆς Βοιωτίας ἐπυνθάνετο τοῦ θεοῦ ποῦ κατοικήσει: χρησθέντος δὲ αὐτῷ κατοικεῖν ἐν ᾧπερ ἂν τόπῳ ὑπὸ ζῴων ἀγρίων ξενισθῇ, πολλὴν χώραν διελθὼν ἐνέτυχε λύκοις προβάτων μοίρας νεμομένοις: οἱ δέ, θεωρήσαντες αὐτόν, ἃ διῃροῦντο ἀπολιπόντες ἔφυγον. Ἀθάμας δὲ κτίσας τὴν χώραν Ἀθαμαντίαν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ προσηγόρευσε,…1»
Οι Αθαμάνες στα βόρεια συνόρευαν με την Αιθικία, στα ανατολικά με τη Θεσσαλιώτιδα και την Εστιαιώτιδα, στα νότια με την Αμφιλοχία και στα δυτικά με την Ήπειρο 2. Κατά το Στράβωνα κατοίκησαν την περιοχή μεταξύ Θεσσαλίας και Ηπείρου, χώρα άγρια και
ορεινή και ήταν ηπειρωτικό φύλλο: «Ἠπειρῶται δ᾽ εἰσὶ καὶ Ἀμφίλοχοι καὶ οἱ ὑπερκείμενοι καὶ συνάπτοντες τοῖς Ἰλλυρικοῖς ὄρεσι, τραχεῖαν οἰκοῦντες χώραν, Μολοττοί τε καὶ Ἀθαμᾶνες καὶ Αἴθικες καὶ Τυμφαῖοι» 3.
Στις αρχές του 4ου αι. π.Χ. οι Αθαμάνες ήταν φίλοι των Λακεδαιμονίων. Το 395 π.Χ. συμμετείχαν στη συμμαχία Αθηναίων, Βοιωτών, Θεσσαλών και άλλων Ελλήνων. Το 375 π.Χ. συμμετείχαν στη Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία και στον Γ’ Ιερό πόλεμο. Το 355 π.Χ. συμμάχησαν με Θεσσαλούς, Μακεδόνες και άλλους Έλληνες εναντίον των Φωκέων 4. Τη μεγαλύτερη ακμή της η Αθαμανία γνώρισε επί της βασιλείας του Αμύνανδρου (220-184 π.Χ.), οπότε και επεκτάθηκε ως τους Γόμφους της Θεσσαλίας. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Αθαμανία υπήρξε σημαντικός πολιτικός και στρατιωτικός παράγοντας στη δυτική Θεσσαλία, λόγω της θέσης της ανάμεσα στην Αιτωλία και τη Μακεδονία 5. Το 191 π.Χ. η Αθαμανία έγινε μακεδονική επαρχία, αφού ο Αμύνανδρος συμμάχησε με τους Μακεδόνες. Το 190 π.Χ. ο βασιλέας επιχείρησε να ανακτήσει τις τέσσερις μεγάλες πόλεις Ηράκλεια, Τετραφυλλία, Θευδορία και Αργιθέα 6 και όλη τη χώρα του από τους Μακεδόνες με επιτυχία. Στο Γ΄ μακεδονικό πόλεμο (171-167 π.Χ.) οι Μολοσσοί και Αθαμάνες τάχθηκαν με τον Μακεδόνα βασιλέα Περσέα, σε μια προσπάθεια να αντισταθούν στους Ρωμαίους. Μετά την ήττα του Περσέα στην Πύδνα το 168 π.Χ. ο Αιμίλιος Παύλος πέρασε μέσα από την Αθαμανία και την κατέστρεψε.
Επιγραφή του 2ου αι. π.Χ., από τους Δελφούς, αναφέρεται στο Κοινό των Αθαμάνων 7, το οποίο διατηρήθηκε τουλάχιστον ως το 88/87 π.Χ., σύμφωνα με άλλη επιγραφή από τη Λάρισα 8. Δύο Αθαμάνες αναφέρονται σε επιγραφή του 300 π.Χ. από την Αττική 9. Πολίτης της Αθαμανίας διετέλεσε ιερομνήμονας στους Δελφούς 10 στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. και άλλος δελφικός θεωροδόκος το 230-220 π.Χ. 11.

Έλσα Νικολάου
Αρχαιολόγος.
Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Α.Ι.Θ.Σ.