Γλαφυρές - Arcgaeological Atlas of Thessaly

Στο λόφο του Προφήτη Ηλία, βόρεια του σημερινού χωριού Γλαφυρές που απέχει 15 χλμ. προς τα βόρεια της πόλης του Βόλου, είναι ορατά τα λείψανα μιας αρχαίας τειχισμένης κώμης, το όνομα της οποίας δεν μας είναι γνωστό. Έχει προταθεί από τον άγγλο περιηγητή Leake 1 να ταυτιστεί με τη αρχαία πόλη «Γλαφυραί», ιδρυτής της οποίας είναι ο γυιός του Μάγνητα, ο Γλαφύρας. Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο Stählin στο βιβλίο του για την αρχαία Θεσσαλία 2.
Η πόλη «Γλαφυραί» αναφέρεται στον Ομηρικό Κατάλογο των Νεών ότι έλαβε μέρος στην Τρωϊκή εκστρατεία με 11 πλοία υπό την ηγεμονία των Φερών, μαζί με τη Βοίβη και την Ιωλκό 3. Αργότερα, αναφέρεται από τις αρχαίες πηγές ως «πόλη της Μαγνησίας» 4. Στα ελληνιστικά χρόνια, μαζί με τη Βοιβηίδα  αποτελούσαν κώμες της Δημητριάδος.
Τα πρώτα ευρήματα από την περιοχή μας είναι γνωστά από το 1957, όταν παραδόθηκαν στον Δ. Θεοχάρη ευρήματα από τάφους που τυχαία έφεραν στο φως οι χωρικοί καλλιεργώντας τα κτήματά τους. Ήδη όμως ο Γεωργιάδης ανέφερε την ύπαρξη τμήματος αγάλματος ιματιοφόρου ανδρικής μορφής πλησίον της εκκλησίας του προφήτη Ηλία 5.
Σε μια σωστική ανασκαφή στην περιοχή του σύγχρονου χωριού Γλαφυρές, που έγινε το 1967, ερευνήθηκαν πέντε μαρμάρινοι κιβωτιόσχημοι τάφοι ελληνιστικών χρόνων 6, ενώ ένας ακόμη παρόμοιος τάφος ερευνήθηκε το 1978 στην ίδια θέση 7. Οι τάφοι αυτοί οριοθετούν τη θέση του νεκροταφείου της αρχαίας πόλης στα ανατολικά πρανή της Ακρόπολης. Από τα κτερίσματα των νεκρών είναι φανερό ότι η αρχαία μαγνητική πόλη συνέχισε να κατοικείται και μετά το συνοικισμό της για την ίδρυση της Δημητριάδος.
Επίσης, διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση το τείχος κατασκευασμένο από αργούς λίθους, το οποίο περιβάλλει την ακρόπολη της αρχαίας πόλης και χρονολογείται στους κλασικούς χρόνους, ίσως και παλαιότερα 8. Το τείχος περικλείει την κορυφή του λόφου του Προφήτη Hλία και μεγάλο μέρος της δυτικής του πλαγιάς. Tα καλύτερα διατηρημένα τμήματά του, σε ύψος 2μ., βρίσκονται στην ανατολική και την βόρεια πλευρά της ακρόπολης, ενώ στις δύο υπόλοιπες πλευρές μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την πορεία του, μέσω των επιφανειακών ενδείξεων που εκτείνονται κατά μήκος του, ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση.
Ανατολικά της ακρόπολης, λείψανα κτιρίων δείχνουν ότι εκεί ήταν χτισμένη η κάτω πόλη, που κατοικήθηκε -σύμφωνα με επιφανειακή κεραμική- από την κλασική εποχή έως και τη ρωμαϊκή περίοδο. Με επιφύλαξη θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η θέση πρωτοκατοικήθηκε στη μυκηναϊκή περίοδο, αφού σε επιφανειακή έρευνα το 1989 εντοπίστηκαν και ελάχιστα μυκηναϊκά όστρακα.
Στη βυζαντινή εποχή, κοντά στη θέση του σημερινού χωριού, ήταν χτισμένο το χωριό Κάπραινα, που αναφέρεται, σε αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του 1270, ότι ανήκε στο Μοναστήρι της Μακρινίτσας. Αργότερα ανήκε στην εξουσία του βυζαντινού άρχοντος Τζέκωνος. Επί Τουρκοκρατίας ήταν Τσιφλίκι του Αλή-Πασά.
Στην ίδια εποχή χρονολογείται και η ορατή φάση ενός μονοπατιού που οδηγούσε από την ορεινή θέση των Γλαφυρών στο λόφο του Προφήτη Ηλία προς τα πεδινά και τις όχθες της λίμνης Κάρλας (αρχαία Βοιβηίδα), γεγονός που υποδεικνύει και την αναμενόμενη χρήση του μονοπατιού αυτού από τους κατοίκους των αρχαίων Γλαφυρών, με σκοπό την πρόσβαση και εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών που τους προσέφερε η γειτονική λίμνη Βοιβηίδα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γεωργιάδη, στο μονοπάτι αυτό υπήρχαν σπόνδυλοι ραβδωτών κιόνων εντοιχισμένοι στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που μαρτυρούν προφανώς την ύπαρξη ενός αρχαίου ναού στην περιοχή 9.

Βασιλική Αδρύμη-Σισμάνη,
Δρ. Αρχαιολόγος
Επίτιμη Διευθύντρια ΥΠ.ΠΟ.Τ.