Ιωλκός - Arcgaeological Atlas of Thessaly

Τα μυθολογικά, αλλά κυρίως τα αρχαιολογικά δεδομένα, που προέκυψαν από τις πρόσφατες ανασκαφές, ίσως να ανιχνεύονται τώρα και στη μεταγενέστερη μαρτυρία του Στράβωνα 2, σύμφωνα με την οποία ο Πελίας, ο βασιλιάς της Ιωλκού, οργάνωσε από το ασφαλές λιμάνι της Ιωλκού μια μεγάλη ναυτική αποστολή με αρχηγό τον ανεψιό του τον Ιάσονα και τους Αργοναύτες, οι οποίοι με το μυθικό πλοίο Αργώ πραγματοποίησαν την περίφημη Αργοναυτική εκστρατεία για την αναζήτηση του χρυσόμαλλου δέρατος, που είχε μεταφέρει λίγο νωρίτερα ο Φρίξος στη μακρινή χώρα του Αιήτη στον Εύξεινο Πόντο, και την επαναφορά του στην «κλειτή» Ιωλκό. Η θέση της Ιωλκού, σύμφωνα με τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα, τοποθετείται κοντά στον Άναυρο ποταμό, επτά στάδια πάνω από την μεταγενέστερη Δημητριάδα, με την παρατήρηση ότι και στην εποχή του όλη η ακτογραμμή του μυχού του Παγασητικού κόλπου, όπου τελούνταν η «Πυλαϊκή πανήγυρις», έφερε ακόμα το όνομα της Ιωλκού «καλεῖται δὲ καὶ συνεχὴς αἰγιαλὸς Ἰωλκός» 3.
Με το πέρασμα των χρόνων, και σύμφωνα πάντα με τη μαρτυρία του Στράβωνα, όταν η δύναμη και η αίγλη της Ιωλκού αυξήθηκε υπέρμετρα, τότε η πόλη καταλύθηκε από τις «στάσεις» και τις «τυραννίδες», όπως συνέβη μεταγενέστερα και με τις γειτονικές Φερές στην ενδοχώρα 4.
Αναμφίβολα -σύμφωνα και με τα αρχαιολογικά ευρήματα-, η Ιωλκός των ιστορικών χρόνων βρίσκεται πάνω στο λόφο Κάστρο στα Παλιά Βόλου, αφού στο Διμήνι δεν υπάρχουν πλέον ίχνη κατοίκησης αυτής της περιόδου, αλλά ούτε και στη χερσόνησο των Πευκακίων, ενώ η Ιωλκός των ελληνιστικών χρόνων χάνει την αυτονομία της -όπως μαρτυρεί και ο Στράβων-, επειδή πλέον μαζί με άλλες γειτονικές πολίχνες συμμετείχε ως κώμη στο συνοικισμό της Δημητριάδας από τους Μακεδόνες 5. Με την ιστορία της Ιωλκού συνδέεται και ο ποταμός Άναυρος, στον οποίο -σύμφωνα με το μύθο- έχασε ο Ιάσονας το σανδάλι του, στην κάθοδό του από το Πήλιο προς την Ιωλκό. Παλιότερα ο ιστορικός ποταμός είχε ταυτιστεί με το ρέμα της κοινότητας Άλλης Μεριάς, που εκβάλλει στη θάλασσα ανατολικά του Βόλου, και το οποίο ονομάζεται σήμερα Άναυρος· αργότερα θεωρήθηκε Άναυρος ο σημερινός Ξεριάς που διασχίζει την πεδινή έκταση δυτικά του Βόλου. Επίσης έχει υποστηριχθεί ότι ο αρχαίος Άναυρος ήταν το λεγόμενο Μεγαρρέμα ή Μέγα της Μακρινίτσας.

Βασιλική Αδρύμη-Σισμάνη,
Δρ. Αρχαιολόγος
Επίτιμη Διευθύντρια ΥΠ.ΠΟ.Τ.