Main menu
Ιθώμη. Πύργος του τείχους στη θέση «Κάστρο». (Λ. Χατζηαγγελάκης)
Μέχρι σήμερα η ταύτιση της αρχαίας πόλης με κάποιον αρχαιολογικό χώρο της δυτικής Θεσσαλίας δεν έχει οριστικοποιηθεί. Με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία τοποθετείται με μεγάλη πιθανότητα στη θέση "Κάστρο", 1, 5 χλμ. νοτιοανατολικά του χωριού Πύργος Ιθώμης 1. Από τους παλαιότερους περιηγητές, ο Stählin και ο Παπαχατζής την τοποθετούν στο Φανάρι, όπου εκτός από το μεσαιωνικό κάστρο, ο πρώτος είχε εντοπίσει και κατάλοιπα αρχαίου ελληνικού τείχους 2.
Σύμφωνα με τον Όμηρο οι κάτοικοι της Ιθώμης μετείχαν στην τρωική εκστρατεία μαζί με τις άλλες δύο πόλεις της Εστιαιώτιδας, την Τρίκκη και την Οιχαλία 3. Ο Στράβων την περιγράφει ως εξής: «… τὴν δ᾽ Ἰθώμην ὁμωνύμως τῇ Μεσσηνιακῇ λεγομένην οὔ φασι δεῖν οὕτως ἐκφέρειν, ἀλλὰ τὴν πρώτην συλλαβὴν ἀφαιρεῖν: οὕτω γὰρ καλεῖσθαι πρότερον, νῦν δὲ Ἰθώμη μετωνομάσθαι, χωρίον ἐρυμνὸν καὶ τῷ ὄντι κλωμακόεν, ἱδρυμένον μεταξὺ τεττάρων φρουρίων ὥσπερ ἐν τετραπλεύρῳ κειμένων, Τρίκκης Μητροπόλεως καὶ Πελινναίου καὶ Γόμφων. τῆς δὲ δὴ Μητροπολιτῶν ἐστι χώρας ἡ Ἰθώμη 4.»
Οι επιγραφικές μαρτυρίες για την αρχαία πόλη, αν και δεν είναι πολυάριθμες, αποκαλύπτουν τη φυσιογνωμία της και δείχνουν την εξάρτησ’η της κατά καιρούς από τις ισχυρότερες πόλεις που την περιάβαλαν. Επιγραφή αναφέρεται σε συνθήκη συμπολιτείας μεταξύ Μητροπόλεως και πόλης, με όνομα Θώνη 5 «… χῶραι φρούρια τὰ … κ]οινὰ ἔστω Θων[αίων ... Μητρ]οπολιτ[ῶν .]». Αν το όνομα Θώνη θεωρηθεί παραλλαγή του ονόματος Θώμη ή Ιθώμη τότε το κείμενο της επιγραφής αναφέρεται στη γνωστή από το Στράβωνα συμπολιτεία της Ιθώμης με την Μητρόπολη 6, η οποία πρέπει να πραγματοποιήθηκε το τελευταίο τέταρτο του 3ου ή το πρώτο τέταρτο του 2ου αιώνα π.Χ. Σε τμήμα άλλης ενεπίγραφης στήλης της ελληνιστικής εποχής που βρέθηκε στο ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς της Φίλιας από το Δ. Ρ. Θεοχάρη, αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκε «συμπολιτεία» Γόμφων και Θαμιών-
Σήμερα στη θέση "Κάστρο" του χωριού Πύργος Ιθώμης είναι ορατά τμήματα τείχους των ιστορικών χρόνων και στην ακρόπολη πύργος, κατασκευασμένος από ασβεστολιθικούς δόμους κατά το ισοδομικό σύστημα. Μέσα στα τείχη έχουν εντοπισθεί αρχιτεκτονικά λείψανα και όστρακα πήλινων αγγείων 8. Στο ναό των Δώδεκα Αποστόλων, είναι εντοιχισμένη ενεπίγραφη αναθηματική στήλη αφιερωμένη στη θεά Άρτεμη από τον ιερέα Γλαυκία του Αντιγόνου, η οποία πιθανόν προέρχεται από ναό της αρχαίας πόλης 9.
Έλσα Νικολάου
Αρχαιολόγος.
Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Α.Ι.Θ.Σ.